BEYCİLER EVLERİ SOSYAL KONUT PROJESİ

Ülke: Türkiye Bölge: Düzce
Tarih: 01/05/2002

Geri Plan Bilgisi: 17 Ağustos 1999 ve ayni yılın 12 Kasım'ında Richter ölçeğine göre ilki 7.4 ikincisi 7.1 olmak üzere iki ayrı deprem İstanbul'un Doğusunu vurdu. 17 Ağustos 1999 günü, sabaha karşı 03:00 sularında Kocaeli'nin Gölcük bölgesinde meydana gelen ilk deprem, Marmara Bölgesi'ni etkiledi. Kasım 12,1999 günü meydana gelen ikincisinin merkezi ise daha Doğu'ya kayarak Düzce'de ortaya çıktı ve Bolu'dan Sakarya'ya kadar olan bölgede çok ciddi hasar ve kayba sebebiyet verdi. 1999 depremleri neticesinde, yüz binlerce insan depremin akabinde ailelerini ve akrabalarını kaybetti ve kendilerini barınaksız, gıda, sağlık hizmetleri ve eğitim yokluğu sıkıntısı içerisinde buldu.

Yerel ve uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum kuruluşları,devletin yanında yer alarak bu acil duruma geçici barınaklar gıda, sağlık hizmetleri, psikolojik danışmanlık ve diğer sosyal hizmetler sağlamak üzere harekete geçtiler. Felaketzedelerin acil barınak ihtiyacını karşılamak üzere 100.000 çadırı kapsayan 130'u aşkın çadır kent kuruldu ve bir yıla varmadan bunlara binlerce prefabrik barınak ilave edildi. Buna ilave olarak Türk Hükümeti depremde evlerini kaybettiklerini belgeleyebilenlere konut sağlamak üzere harekete geçerek kalıcı konutların yapımını başlattı. Ancak, depremden etkilenen ve nüfusun daha kırılgan bölümünü teşkil eden, ev sahibi olmayan ve kirada oturanlar sosyal yardım ve rehabilitasyon açmazlarına düşmüşlerdirler.

Proje Özeti: Bu projenin amacı, barınaklarını kaybetmiş olan ve geçici barınaklarda yaşayan proje paydaşlarının da kendi evlerinin yapımında yer aldığı ve Belediye'ce tahsis edilen bir alana konut yapmak suretiyle 168 aileye kısa ve uzun vadede destek olabilmektir.14 aylık bir hazırlık çalışmasından sonra, 2002 Mayıs tarihinde saha çalışmaları başlatılmış ve bir çok aktivitenin yer aldığı 20 aylık bir dönem sonunda en mağdur 168 aile kendi fikirleri ve çalışmaları ile şekillenen evlerinin, Ocak 2004 tarihinde sahipleri olmuşlardır. İnşa edilmiş olan Toplum Merkezi inşaat faaliyetleri süresince sosyal ve idari merkez olarak kullanılmıştır. İnşaatların bitmesinden sonra merkez hak sahibi aileler tarafından kurulan –BEYDER- “Beyciler Evleri Koruma ve Geliştirme Derneği” ne devredilmiştir.

Bu projenin ana unsuru, projeye katılımın sağlanması ve katılımcıların kendi tercihleri doğrultusunda inşaat, dizayn ve katılım konularında kendi kararlarını tatbikata geçirebilmeleri olmuştur. Katılımın azami derecede sağlanabilmesi için verilen destek ve çaba, Roman, Abaza, Türk, Kürt, Gürcü, Çerkez ve Kuzey Karadeniz kökenli 168 ailede ortak bir sahiplenme duygusunu geliştirmiş ve bunun sonucunda bir dernek altında birleşmelerini mümkün kılmıştır.

Projenin Amacı: Düzce'de yaşayan ve 1999 depremi sebebi ile evsiz kalmış olan 168 mağdur aileye kalıcı bir barınma çözümü sağlamak ve burada yaşayanların idari ve finansman sorumluluklarının giderilebilmesi için bir derneğin kurulması amaçlanmıştır.

Proje Faydalanıcıları: Çadırlarda yaşamakta olan 22 aile, prefabrik barınaklarda yaşamakta olan 71 aile ve kat veya müstakil evlerde kiracı olarak yaşamakta olan 75 aile olmak üzere toplam 168 aile projeden direkt olarak istifade etmişlerdir. Hak sahipleri profiline ilişkin detaylı bilgiler projenin web sayfasında mevcuttur.

Gerçekleştirilen Aktiviteler:

Hazırlık Aktiviteleri

• Nisan 2001'de Düzce'de 3000 kişiyi kapsayan, geçici konutlarda yaşayanların, katılım, inşaat işlerine yatkınlıkları , toplumdaki yaşam alışkanlıklarını belirlemek ve ailelerinin net profilinin tespiti amacı ile bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir.

• CRS ve Düzce Belediyesi'ne sunulmak üzere proje teklif taslağı hazırlanmıştır.

• 20 Kasım 2001 tarihli Belediye Meclisi toplantısında IBC ile işbirliği kararı alınmıştır.

• Arazinin inşaata uygunluğunun tespiti için Sakarya Üniversitesi tarafından zemin etütleri gerçekleştirilmiştir.

• Sakarya Üniversitesi'nin teknik desteği ve Düzce Belediye'si ile işbirliği içerisinde konut birimlerinin mimari ve mühendislik planları hazırlanmıştır.

• 67,66 m2 brüt zemin kat alanı ve 21,77 m2 brüt üst kat alanı sunan konutlar, müstakil ev niteliğini taşımaktadır. Daha verimli arazi kullanımına ve “komşuluk” kavramını fiziksel olarak desteklemeye yönelik bir yaklaşım ile 4 müstakil konut, bitişik nizamda, bir blok olacak şekilde tasarlanmıştır.

• Ailelerin evlerini ve projeyi sahiplenmelerini desteklemek ve aynı zamanda onların katılım motivasyonunu arttırmak amacı ile ev planında yapılması mümkün değişikliklerin onların tercihine sunulması planlanmıştır. Binaların statik planı göz önünde bulundurularak ev planında yapılması mümkün bazı “kişiselleştirme seçenekleri” belirlenmiştir.

• Belediye ile işbirliği içerisinde yerleşim master planı hazırlanmıştır.

• Yapılan bir başka hane halkı anketi ile faydalanıcı seçilebilirlik kriterleri tasarlanmış ve test edilmiştir.

• 24 Mayıs 2002 tarihli Belediye Meclisi toplantısında arazi tahsisi ve Belediye'ye IBC ile ortaklık sözleşmesi imzalama yetkisi verilme kararı alınmıştır.

Sosyal ve İdari Merkezin İnşaatı

• Proje süresince sosyal ve idari merkez olarak, projenin tamamlanmasının ardından ise toplum merkezi olarak hizmet verecek 200 m2 lik bir alana sahip bir merkez tasarlanmıştır.

• Merkezin inşaatı, 2002 senesinin Haziran ayı sonunda başlamış ve Ekim ayı sonunda tamamlanmıştır.

• İlk başlarda Merkez sadece ofis ihtiyaçları için kullanılmış, ofis dışı aktiviteler faydalanıcıların belirlenmesi ve katılım programının kurulması sonrasında belirlenmek üzere bırakılmıştır.

Faydalanıcıların Belirlenmesi ve Faydalanıcı Toplantıları

• Proje ve faydalanıcı seçilebilirlik kriterleri 2002 senesinin Haziran ayı içerisinde duyurulmuştur.

• Düzce'nin 20 mahallesinin Muhtarları bilgilendirme toplantısına davet edilmiştir. Muhtarlar, başvuru kriterleri hakkında bilgilendirilmiş ve belge talep etmek üzere yapılacak başvuralar hususunda kendilerinin bilgi sahibi olmalarının ve ilgi göstermelerinin önemi üzerinde durulmuştur.

• Proje ve faydalanıcı belirleme prosedürü hakkında bilgi veren broşürler mahallelerde dağıtılmış ve kamu binaları, Muhtarların ofisleri, halk otobüsleri, rekreasyon mekanları gibi toplumun kolaylıkla fark edebileceği yerlere posterler asılmıştır.

• Bütün yerel organizasyonlara ve STK'larına proje hakkında bilgi veren, onları katılmaya ve özellikle faydalanıcı belirleme sürecini izlemek üzere çağıran davetiyeler gönderilmiştir.

• 17 Haziran 2002 ve 14 Temmuz 2002 tarihleri arasında daha önceden duyurusu yapılmış dokumanlar ile beraber 1377 başvuru alınmıştır.

• Faydalanıcıların belirlenmesi 3 aydan fazla sürmüş ve son faydalanıcı listesi 4 Kasım 2002 tarihinde duyurulmuştur. Faydalanıcı belirleme prosedürünün detayları projenin web sitesinde mevcuttur.

• 2002 senesinin Kasım ayı başlarında faydalanıcı bilgilendirme toplantıları gerçekleştirilmiştir. Faydalanıcılar proje, tarafların rol ve sorumlulukları, imzalayacakları sözleşme ve temsilciler heyeti ve ev planı üzerindeki kişiselleştirme seçenekleri gibi katılım programı bileşenleri hakkında bilgilendirilmişlerdir.

• Bilgilendirme toplantılarının sonunda her bir faydalanıcı ile sözleşme imzalanmış ve kişiselleştirme seçimleri kaydedilmiştir. Aynı zamanda faydalanıcılar, hangi hane halkı üyelerinin katılacağı, beceri ve yeteneklerini ve katılım için müsait günlerini belirttikleri katılım beyan formaları doldurmuştur.

Konutların İnşaatı ve Katılım

• Faydalanıcı bilgilendirme toplantıları sırasında aday olan 7 faydalanıcı ile ilk Temsilciler Heyeti kurulmuştur. Temsilciler Heyeti, proje personeli ile ilk toplantısını 17 Kasım 2002 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

• Katılım programını kurmak için ilk adım olarak bilgilendirme toplantıları sırasında doldurulan formalarla toplanan bilgiler analiz edilmiştir. Temsilciler Heyeti ile birlikte, faydalanıcılar, beceri ve yetenekleri kadar katılım zamanlarına göre de sınıflandırılmıştır.

• Özellikle yaşlılar ve engellilerin de katılımını olanaklı kılmak üzere, inşaat işlerine katılıma ek olarak, beton sulamak, gece bekçiliği ve sosyal ve idari toplum merkezde çalışmak olmak üzere 3 alternatif katılım şekli geliştirilmiştir.

• İnşaat işlerinden hangileri için profesyonel hizmet alınımına gidilmesi gerektiği, hangilerinin katılımcılar tarafından yapılabileceği belirlenmiştir. Temsilciler heyetinin de katılımı ile iki müteahhit uygun bulunarak müteahhit tarafından sağlanan işgücü ile inşaatta çalışacak katılımcıların entegrasyonu sağlanmıştır.

• Müteahhitlerin işçileri veya katılımcılar, çalışan bütün işçilere yemek çıkarılması, çalışanların çocuklarına bakılması, günlük olarak katılım çizelgesinin tutulması, inşaatta çalışmaya alternatif olarak geliştirilen sosyal merkezde çalışmanın alt başlıkları olarak belirlenmiştir. Temsilciler Heyeti ile işbirliği içerisinde ile bunun için gerekli ekipman alımına gidilmiş ve sosyal merkezin mekansal kullanımı organize edilmiştir.

• Temsilciler Heyeti, ilk aylık faydalanıcı toplantısını, bu süre içerisinde alınan kararlar hakkında aileleri bilgilendirmek üzere 29 Aralık 2003 tarihinde düzenlemiştir.

• İnşaat işleri, 2004 senesinin Ocak ayı içerisinde başlamış ve 168 ev bir sene içerisinde inşa edilmiştir. Faydalanıcı aileler, 10 sene süresince satmama ve kiralamama şartı ile hibe olarak evlerinin sahibi olmuşlardır.

• Su ve kanalizasyon gibi gerekli altyapı Belediye tarafından yapılmıştır.

• Bir sene içerisinde 4 kez Temsilciler Heyeti seçimi yapılmış ve 8'I kadın 15 farklı faydalanıcı temsilciler heyetinde yer almıştır.

• İlk başlarda Temsilciler Heyeti proje personeli ile haftalık bazda yapılan toplantılarla bir araya gelmiştir. Ancak zamanla komite üyelerinin görevlerinin bilince varmaları ve projeyi benimsemeleri ile sosyal ve idari merkez sadece proje personeli için değil komite üyeleri içinde bir ofis haline gelmiştir. Böylelikle sürekli bir iletişim ortamı sağlanmıştır.

• Temsilciler Heyeti tarafından ayda bir kere bütün faydalanıcı ailelerin katılımı ile toplantılar gerçekleştirilmiştir. Bu toplantılarda devam eden inşaat hakkında tartışmalara ek olarak katılım konusunda yaşanan aksaklıklar, şikayetler, programların gözden geçirilmesi ve benzeri sorunlara çözümler üretilmiştir.

• 168 aileden 239 kişi, işgücü olarak katkıda bulunmuş ve bir aile ortalama 53 işgünü katılmıştır.

• Faydalanıcıların katılımda bulunduğu toplam işgünü sayısı 8935,5 olup, bunun 7267,5 işgünü inşaata katılımdan oluşturmaktadır.

• 239 katılımcının 109'u kadındır ve 2223 işgünü inşaat olmak üzere toplam 3528,5 işgünü katılımda bulunmuşlardır.

• Projenin tamamlanmasının ardından, projenin sürdürebilirliğinin temini ve toplumun finassal ve idari sorumluluklarını takip etmek üzere faydalanıcı aileler tarafından BEYDER Derneği kurulmuştur.

2004 ve 2005 seneleri içerisinde BEYDER derneği kendine fon geliştirmeyi başarabilmiş ve birçok kez dikiş, nakış ve okuma yazma kursları düzenlemiştir.

Bu proje ile ilgili daha detaylı bilgi için;
http://www.beycilerevleri.org.tr