ACEH KONUT VE YENİDEN YAPILANMA PROJESİ
Tarih: 01/05/2005
Geri Plan Bilgisi: 26 Aralık 2004 tarihinde Endonezya’nın Batı Kıyısında Sumatra açıklarında ve Hindistan’ın Nicobar Adalarında meydana gelen depremler ve bu depremlerin bir sonucu olarak ortaya çıkan tsunami dalgaları baÅŸta Endonezya, Sri Lanka, Hindistan ve Tayland olmak üzere bölgedeki birçok ülkeyi etkilemiÅŸtir.Depremin merkez üssüne yaklaşık 150 km mesafede olan Endonezya’nın Aceh Eyaleti, saatte 300 km hızla kıyıları süpüren 11 metre yüksekliÄŸindeki tsunami dalgalarından en çok etkilenen bölge olmuÅŸtur. Bu yıkıcı felakette, Aceh Eyaleti’nde 200.000’den fazla insan hayatını kaybetmiÅŸ, yüz binlerce insan evsiz kalmıştır.
Yüzyılın felaketi, Aceh Eyaleti’nin ihtiyaçlarına destek olmak üzere uluslararası kamuoyunu harekete geçirmiÅŸtir. Afetin büyüklüÄŸü sebebi ile akut dönem benzeri afetlerden uzun sürmüÅŸ, 3 aydan fazla süren acil yardım çalışmalarının ardından bölgede iyileÅŸtirme ve yeniden yapılanma çalışmaları ağırlık kazanmaya baÅŸlamıştır. Aileler, geçici kamplarındaki barakalarda saÄŸlanan odalara taşıma üzere köylerini terk etmekte isteksizlik göstermiÅŸ ve köylerindeki çadırlardaki düÅŸük yaÅŸam standartları sebebi ile de çeÅŸitli problemler ile karşılaÅŸmış ve sosyal hayatın normale dönmesi ve konut çözümleri için desteÄŸe ihtiyaç duyulmuÅŸtur.
Proje Özeti: Bu proje kapsamında 3 temel aktivite tasarlanmıştır. Birincisi, tsunamiden etkilenen aileler için çekirdek ev inÅŸaatıdır. İkincisi ise hem ibadet hem de toplumsal aktiviteler için kullanılan Meunasah’lar veya sadece ibadet için kullanılan Musallah’ların inÅŸa edilmesidir. Üçüncüsü ise kendi ortak sorunları tanımlamak ve bu sorunlara ortaklaÅŸa kabul edilmiÅŸ çözümler üretmek üzere toplumu harekete geçirmek ve toplum tarafından karar verilen ve yönetilen küçük ölçekli iyileÅŸtirme aktiviteleri gerçekleÅŸtirmek olmuÅŸtur.
Proje Amacı: Bu projenin amacı konut çözümleri saÄŸlamak ve toplum tarafından yürüten iyileÅŸtirme aktivitelerini olanaklı kılarak, Aceh bölgesinin yeniden yapılanmasına katkıda bulunmaktır.
Proje Faydalanıcıları: 26 Aralık tsunami ve depremlerinden etkilenen ve yıkılan 4 ayrı yerleşimde ikamet eden en az 3200 kişi bu projeden faydalanmıştır.
Proje Aktiviteleri: Proje aktiviteleri ağırlıklı olarak Aceh Eyaletinin baÅŸkenti olan Banda Aceh ÅŸehrinin 90 km güneyinde yer alan Jaya Bölgesine baÄŸlı Alue Mie, Mukhan ve M.Rayeuk köylerinde gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir.
Tsunaminin, kıyı ÅŸeridinin yaklaşık 5 kilometreye yakın bir kısmını kalıcı olarak denize alması ile Jaya bölgesine ulaşımı saÄŸlayan karayolu büyük ölçüde yok olmuÅŸtur. Jaya bölgesi afet sonrası gerçekleÅŸtirilen yardım çalışmalarında en son ulaşılabilen bölgelerden biri olup, bölge halkı yardımlardan çok kısıtlı bir ÅŸekilde faydalanabilmiÅŸlerdir. Jaya bölgesi köyleri arasında ise, etrafı deniz ve nehirle sarılı olan ve bütün karayolu ulaşım imkânlarını kaybetmiÅŸ olan Mukhan köyü en dezavantajlı köy olarak öne çıkmıştır. İnsan gücü ile iple çekilen bir yolcu salı ve gene aynı ÅŸekilde iple çekilen bir araç salı ile ulaşılabilen ve dezavantajlı konumu itibariyle yardım çalışmalarında sık sık göz ardı edilen Mukhan köyüne, Jaya bölgesinde gerçekleÅŸtirilen çalışmalar içerisinde ayrı bir önem ve ağırlık verilmiÅŸtir.
Tsunami felaketinin ardından neredeyse 2 sene geçmiÅŸ ve yol çalışmalarında önemli geliÅŸmeler kat edilmesine raÄŸmen, Jaya bölgesinde hala ulaşım sıkıntıları yaÅŸanmaktadır. Öte yandan, Aceh Özgürlük Hareketi adı altında faaliyet gösteren silahlı ayrılıkçı hareket sebebi ile özellikle projenin ilk aylarında bölgede ciddi güvenlik sorunları yaÅŸanmış ve bölgede çalışan bazı kurum temsilcileri, bir ÅŸiddet olayları ile karşı karşıya kalmış ve hatta bir tanesi ağır yaralanma ile sonuçlanmıştır. Endonezya Devleti ve Aceh Özgürlük Hareketi ile arasında gerçekleÅŸtirilen Helsinki İyi Niyet AnlaÅŸmasından sonra bölgede güvenlik sorunları, azalmasına raÄŸmen, proje süresince varlığını hissettirmeye devam etmiÅŸtir.
Konut ve benzeri yeniden yapılanma aktiviteleri doÄŸası gereÄŸi yoÄŸun malzeme akışı ve takip gerektirdiÄŸi için gerçekleÅŸtirilen aktiviteler, güvenlik sorunları, özellikle yaÄŸmur sezonunda çok daha zorlaÅŸan ulaşılabilirlik, su, kanalizasyon altyapısının olmaması ve elektrik altyapısının büyük ölçüde zarar görmesi sebebi ile ağır lojistik ÅŸartlar altında gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir.
Öte yandan, proje sonlarına doÄŸru gelen talep üzere Banda Aceh ÅŸehrinin birkaç kilometre dışında yer alan Baitussalam Bölgesine baÄŸlı Blang Kreung Köyü, proje çalışmalarına dahil edilmiÅŸ ve böylelikle proje aktiviteleri toplam 4 köyde devam etmiÅŸtir.
Konut Yapım Aktiviteleri
- Jaya Bölgesi
Ev tipleri, proje ön çalışmaları sırasında bölge yönetimi ve halkı ile gerçekleÅŸtirilen görüÅŸmeler sonucunda, bölgedeki ÅŸartlara uygun olarak ve ailelerin ev tipi ve malzemelerine tanıdıklığı sebebi ile proje sonrasında geniÅŸletip, bakımını gerçekleÅŸtirebileceÄŸi beton temel üzerine ahÅŸap yapı ve ağır yaÄŸmurlara dayanaklı çinko çatı olarak belirlenmiÅŸtir.
Bölgede mülkiyet haklarını ve arazi durumunu gösteren tapu, harita kadastro ve benzeri herhangi bir kayıt olmadığı için inÅŸaat aktivitelerine baÅŸlamadan önce köylerde tespit çalışmaları gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir. Öncelikle köy muhtarları ve oluÅŸturulan köy yürütme komiteleri liderliÄŸinde köy toplantıları düzenlenerek aile listeleri belirlenmiÅŸtir. Köylerin yerleÅŸim eskizleri çizilerek bölge kaymakamı ve muhtarlara onaylatılmış, aileler ile baÅŸvuru formu ve arazi sahipliÄŸi üzerine beyanları doldurularak en az iki ÅŸahit eÅŸliÄŸinde arazileri belirlenmiÅŸtir. Herhangi bir karışıklığın önüne geçmek için her bir aile ev yapılacak arazisi üzerinde farklı açılardan fotoÄŸraflanarak kayıt altında alınmıştır. Belirlenen aileler ve arazileri köy toplantılarda tartışmaya açılmış ve itiraz gelmemesi halinde ev inÅŸası baÅŸlatılmıştır.
Ev inÅŸaatları, birbirini takip eden küçük gruplar halinde baÅŸlatılmış ve böylelikle aileler bütün evlerin bitmesini beklemeden evlerine yerleÅŸmiÅŸtir. Birçok aile, proje tasarı aÅŸamasında umulduÄŸu gibi, yerleÅŸir yerleÅŸmez evlerini geniÅŸletme çalışmalarına baÅŸlamıştır. Kimisi teras ekleyerek, kimisi ek odalar inÅŸa ederek kimisi ise küçük köy kahvesi ekleyerek, kendilerine sunulan bu fırsattan yola çıkarak kendi imkanları ile yaÅŸam alanlarını ve hayat ÅŸartlarını iyileÅŸtirme çabası içerisine girmiÅŸtir.
Blang Kreung Bölgesi
Aceh Eyaletinin tek ve en büyük devlet üniversitesi olan Syiah Kuala Üniversitesi de diÄŸer birçok kurum gibi tsunami felaketinin sonucunda ağır zarar görmüÅŸ, yüzlerce personeli ve öÄŸrencisi hayatını kaybetmiÅŸ ve yüzlercesi ise evsiz kalmıştır. Üniversite yönetimi bünyesinde bulunan tsunami maÄŸduru hoca, idari personel ve iÅŸçileri desteklemek ve böylelikle öÄŸrenim hayatının normalleÅŸmesini hızlandırmak amacı ile konut talebinde bulunmuÅŸ ve bu talep gerek devlet gerek STK’lar tarafından makul görülerek çalışmalara baÅŸlanmıştır. Tsunami felaketi üzerinden bir sene geçmesine, lojistik ÅŸartları görece kolay olan bölgede eksiklerin tamamlanmasında sıkıntılar yaÅŸanmış ve Syiah Kuala Üniversitesi mevcut çalışmalarının konut ihtiyacını karşılamaması sebebi ile Blang Kreung Köyünde ek konut desteÄŸi ve bütün köyün faydanalabileceÄŸi bir Musholla’nın yapılmasını talep etmiÅŸtir. Bunun üzerine Blang Kreung Köyü de aktivite alanı kapsamına alınmış ve atık su kanallarıyla beraber 37 nüve konut inÅŸaatı gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir. Banda Aceh ÅŸehir merkezine yakınlığı dolayısı ile ağırlıklı konut tipi betonarme olan bölgede, yerel ÅŸartlara uyum saÄŸlanarak betonarme yapı üzerinde karar kılınmıştır.
Yeniden Yapılanma ve İyileştirme Aktiviteleri
Blang Kreung Bölgesi’nde Musholla İnÅŸaatı
Aceh’de, Cami kadar büyük olmayan ve Cami kadar geniÅŸ kitlelere hitap etmeyen, köy ve mahalle gibi daha yerel bazlı olup belli ve sınırlı bir kitleye hizmet veren ibadet yerlerine Musholla denilmektedir. Musholla aynı zamanda Mescit anlamına da gelmektedir. Bu kapsamda yukarıda ifade edildiÄŸi üzere bir kaç kurumun konut inÅŸa ettiÄŸi ve Vakfımızın da 37 konut ile katkıda bulunduÄŸu Baitussalam Bölgesine baÄŸlı Blang Kreung Köyü’nün ihtiyacını karşılanmak üzere yaklaşık 200 aileye hizmet verecek bir Musholla ve iki adet tuvaleti olan abdest alma yeri inÅŸa edilmiÅŸtir. Musholla geleneksel dokuya uygun olarak yarı açık olarak tasarlanmıştır.
Jaya Bölgesi M.Rayeuk Köyünde Meunasah İnÅŸaatı
Meunasah, Endonezya’nın diÄŸer bölgelerinden farklı olarak Aceh’ye özel bir mekanı ifade etmektedir. Hem Musholla gibi cami’den daha küçük olan yerel bir ibadet yeri olarak kullanılmakta hem de idari amaçlı köy toplantılarının, dini veya sair çeÅŸitli kutlamaların yapıldığı, çocuklara din derslerinin verildiÄŸi bir toplum merkezi iÅŸlevi görmektedir. Bu kapsamda konut aktivitelerinin de faydalanıcı köylerinden biri olan M.Rayeuk köyünün tsunami ile tamamen yıkılan Meunasah’sının yerine yeni bir Meunasah inÅŸa edilmiÅŸtir.
Jaya Bölgesi Mukhan Köyünde Kadın ve Çocuk Merkezi İnÅŸaatı
Mukhan köyünde, köy yürütme komitesi ve köy kadınları ile toplantılar gerçekleÅŸtirilerek ihtiyaç tespiti yapılmış ve çok kısıtlı imkanlara sahip köyde çocuk ve kadınlara yönelik sosyal aktivitelerin gerçekleÅŸtirilebileceÄŸi bir Kadın ve Çocuk Aktivite Merkezi inÅŸa edilmesine karar verilmiÅŸtir. Merkezin tasarımına ve faaliyetlerinin belirlenmesinde köydeki kadınların katılımı saÄŸlanmıştır.
DikiÅŸ nakış, yemek ve benzeri kadınlara yönelik 3 aktivite odası ve çocuklara yönelik 2 aktivite odası bulunan Merkez inÅŸa edilip donatılarak köydeki Aile Refahı ve Güçlendirmesi Organizasyonu temsilcilerine yürütülmek üzere teslim edilmiÅŸtir. Mukhan’a ek olarak en az 2 komÅŸu köy de Merkez’in aktivitelerinden faydalanacaktır.
Jaya Bölgesi Mukhan Köyünde Kadınlar için Musholla
Yürütme komitesi ile yapılan toplantılar sonucunda sadece kadınların kullanımına yönelik bir Musholla bir ihtiyaç olarak tespit edilmiÅŸ, tasarımı gene kadınların katılımı ile gerçekleÅŸtirilerek inÅŸa edilmiÅŸtir. Ayrıca Musholla’nın zeminini kaplayacak ÅŸekilde halı bağışında bulunulmuÅŸtur.
Jaya Bölgesi Alue Mie ve Mukhan Köylerinde Meunasah İnÅŸaatı
Alue Mie ve Mukhan köyleri, Jaya bölgesinde bulunan diÄŸer birçok köy gibi tsunami felaketi ile tamamen yıkıldığı için köy halkının ibadet edecek bir yeri bulunmadığı gibi köy toplantılarını yapacak bir yer de bulunmamaktaydı. Bu sebeple bu iki köye gerekli malzeme ve teknik destek saÄŸlanarak toplum tarafından ahÅŸap Meunasah’lar inÅŸa edilmiÅŸtir. Daha öncede ifade edildiÄŸi gibi Meunasah Aceh köylerinde hem ibadet yapılan hem de idari toplantılar, çeÅŸitli kutlamaların yapıldığı bir çeÅŸit toplum merkezi iÅŸlevi görmektir.
Jaya Bölgesi Alue Mie, Mukhan ve M.Rayeuk Köylerine Mutfak Malzemesi Yardımı
Mukhan, Alue Mie ve M.Rayeuk köylerine gerekli araç gereçleri içeren köy mutfak setleri saÄŸlanmıştır. Toplam 2866 parça olan araç gereçler, 360 kiÅŸi için servis ve piÅŸirme imkanı saÄŸlayacaktır. Bu araçlar, anlamlı günler, düÄŸünler, büyük köy toplantılarında kullanılabileceÄŸi gibi Aile Refahı ve Güçlendirmesi Organizasyonu’nun bu köylerde bulunan temsilcilerinin düzenlediÄŸi mutfak eÄŸitimlerinde kullanılabilecektir.Ayrıca ihtiyaç duyan aileler özel günlerinde geçici olarak kullanmak üzere mutfak malzemelerini ödünç alabilecektir.
Jaya Bölgesi Alue Mie Köyünde Sokak Aydınlatması
Tsunami felaketi öncesinde zaten sınırlı olan altyapının, felaket ile birlikte büyük ölçüde zarar görmesi Jaya bölgesindeki birçok köyün karanlığa gömülmesine sebep olmuÅŸ, bu da birçok güvenlik sorununu beraberinde getirmiÅŸtir. Geceleri tamamen karanlığa gömülen Alue Mie köyünde, 75 sokak lambası ve koruyucusu, 2000 m kablo ve 7,5 Kwa’lık bir jeneratör saÄŸlanmıştır. Köylüler tarafından hazırlanan elektrik direkleri uygulanan teknik planlama desteÄŸi ile yerleÅŸtirilerek, köylüler ile iÅŸbirliÄŸi içerisinde sokakların aydınlatması saÄŸlanmıştır.
Jaya Bölgesi Mukhan Köyüne DüÄŸün Seti Bağışı
Aceh toplumu birçok alanda olduÄŸu gibi evlilik seremonisinde de geleneklerini sürdürmektedir. Gelin ve damadın kıyafetleri, düÄŸüne katılanları kabul ettikleri geleneksel Aceh motifleri ile süslenmiÅŸ taht ve bu kabul odasının dekorasyonu bir Aceh düÄŸünün en ilginç ve renkli görüntülerini oluÅŸturmaktadır. Evlenecek çiftin bulunduÄŸu mahalle veya köyde ortak kullanıma yönelik bir düÄŸün seti yoksa kiralanmakta ve yerel ekonomik ÅŸartlar içerinde oldukça yüksek olan bu kira bedeli ise yeni çiftlere oldukça maddi yük getirmektedir. Bu kapsamda, köylülerin talebi üzerine bir düÄŸün seti alınarak Mukhan Köyüne bağışlanmıştır. Gerek Mukhan’lılar gerek komÅŸu köyler Mukhan Kadın ve Çocuk Merkezi’nin kontrolünde düÄŸün setini ihtiyaç duydukları zaman kullanabileceklerdir.
Jaya Bölgesi Köylerine Ramazan Yardımı
2005 senesinin Ramazan ayı sonunda 5 köyde toplam 550 aileye gıda paketi dağıtmıştır.Gıda paketleri, köylerden gelen talep üzerine, asgari gıda ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik yardım paketlerinden farklı olarak, geleneksel bayram ve tatlı kurabiyelerini yapmaya imkan verecek malzemelerden oluÅŸturulmuÅŸtur. Her bir gıda paketi, 3 kilo ÅŸeker, 4 kilo buÄŸday unu, 2 kilo pirinç unu, 360 gr mısır unu, 1 kilo niÅŸasta, 1 kilo pudra ÅŸekeri, 150gr mısır gevreÄŸi, 12 paket jöle, 1 kilo margarin ve 2 kilo palmiye yağı içerecek ÅŸekilde düzenlenmiÅŸtir.
Öte yandan, Aceh’de Ramazan Bayramında dört bir taraftan gelen akrabaların katılımı ile gerçekleÅŸen yemekli büyük toplanmalar için aile reisinin eve et ile gitmesi geleneÄŸini yerini getirmek üzere Bayram’ın ilk gününün sabahı toplam 8 adet manda (adetlere uygun olarak) kesilerek köylere dağıtılmıştır.
Ayrıca bu köylerde akrabaların yanında yaÅŸamakta olan 24 yetim çocuÄŸa yeni kıyafetler ile oyuncaklar dağıtılmıştır.