ACEH KONUT VE YENİDEN YAPILANMA PROJESİ

Ülke: Endonezya Bölge: Açe
Tarih: 01/05/2005

Geri Plan Bilgisi: 26 Aralık 2004 tarihinde Endonezya’nın Batı Kıyısında Sumatra açıklarında ve Hindistan’ın Nicobar Adalarında meydana gelen depremler ve bu depremlerin bir sonucu olarak ortaya çıkan tsunami dalgaları başta Endonezya, Sri Lanka, Hindistan ve Tayland olmak üzere bölgedeki birçok ülkeyi etkilemiştir.Depremin merkez üssüne yaklaşık 150 km mesafede olan Endonezya’nın Aceh Eyaleti, saatte 300 km hızla kıyıları süpüren 11 metre yüksekliğindeki tsunami dalgalarından en çok etkilenen bölge olmuştur. Bu yıkıcı felakette, Aceh Eyaleti’nde 200.000’den fazla insan hayatını kaybetmiş, yüz binlerce insan evsiz kalmıştır.

Yüzyılın felaketi, Aceh Eyaleti’nin ihtiyaçlarına destek olmak üzere uluslararası kamuoyunu harekete geçirmiştir. Afetin büyüklüğü sebebi ile akut dönem benzeri afetlerden uzun sürmüş, 3 aydan fazla süren acil yardım çalışmalarının ardından bölgede iyileştirme ve yeniden yapılanma çalışmaları ağırlık kazanmaya başlamıştır. Aileler, geçici kamplarındaki barakalarda sağlanan odalara taşıma üzere köylerini terk etmekte isteksizlik göstermiş ve köylerindeki çadırlardaki düşük yaşam standartları sebebi ile de çeşitli problemler ile karşılaşmış ve sosyal hayatın normale dönmesi ve konut çözümleri için desteğe ihtiyaç duyulmuştur.

Proje Özeti: Bu proje kapsamında 3 temel aktivite tasarlanmıştır. Birincisi, tsunamiden etkilenen aileler için çekirdek ev inşaatıdır. İkincisi ise hem ibadet hem de toplumsal aktiviteler için kullanılan Meunasah’lar veya sadece ibadet için kullanılan Musallah’ların inşa edilmesidir. Üçüncüsü ise kendi ortak sorunları tanımlamak ve bu sorunlara ortaklaşa kabul edilmiş çözümler üretmek üzere toplumu harekete geçirmek ve toplum tarafından karar verilen ve yönetilen küçük ölçekli iyileştirme aktiviteleri gerçekleştirmek olmuştur.

Proje Amacı: Bu projenin amacı konut çözümleri sağlamak ve toplum tarafından yürüten iyileştirme aktivitelerini olanaklı kılarak, Aceh bölgesinin yeniden yapılanmasına katkıda bulunmaktır.

Proje Faydalanıcıları: 26 Aralık tsunami ve depremlerinden etkilenen ve yıkılan 4 ayrı yerleşimde ikamet eden en az 3200 kişi bu projeden faydalanmıştır.

Proje Aktiviteleri: Proje aktiviteleri ağırlıklı olarak Aceh Eyaletinin başkenti olan Banda Aceh şehrinin 90 km güneyinde yer alan Jaya Bölgesine bağlı Alue Mie, Mukhan ve M.Rayeuk köylerinde gerçekleştirilmiştir.

Tsunaminin, kıyı şeridinin yaklaşık 5 kilometreye yakın bir kısmını kalıcı olarak denize alması ile Jaya bölgesine ulaşımı sağlayan karayolu büyük ölçüde yok olmuştur. Jaya bölgesi afet sonrası gerçekleştirilen yardım çalışmalarında en son ulaşılabilen bölgelerden biri olup, bölge halkı yardımlardan çok kısıtlı bir şekilde faydalanabilmişlerdir. Jaya bölgesi köyleri arasında ise, etrafı deniz ve nehirle sarılı olan ve bütün karayolu ulaşım imkânlarını kaybetmiş olan Mukhan köyü en dezavantajlı köy olarak öne çıkmıştır. İnsan gücü ile iple çekilen bir yolcu salı ve gene aynı şekilde iple çekilen bir araç salı ile ulaşılabilen ve dezavantajlı konumu itibariyle yardım çalışmalarında sık sık göz ardı edilen Mukhan köyüne, Jaya bölgesinde gerçekleştirilen çalışmalar içerisinde ayrı bir önem ve ağırlık verilmiştir.

Tsunami felaketinin ardından neredeyse 2 sene geçmiş ve yol çalışmalarında önemli gelişmeler kat edilmesine rağmen, Jaya bölgesinde hala ulaşım sıkıntıları yaşanmaktadır. Öte yandan, Aceh Özgürlük Hareketi adı altında faaliyet gösteren silahlı ayrılıkçı hareket sebebi ile özellikle projenin ilk aylarında bölgede ciddi güvenlik sorunları yaşanmış ve bölgede çalışan bazı kurum temsilcileri, bir şiddet olayları ile karşı karşıya kalmış ve hatta bir tanesi ağır yaralanma ile sonuçlanmıştır. Endonezya Devleti ve Aceh Özgürlük Hareketi ile arasında gerçekleştirilen Helsinki İyi Niyet Anlaşmasından sonra bölgede güvenlik sorunları, azalmasına rağmen, proje süresince varlığını hissettirmeye devam etmiştir.

Konut ve benzeri yeniden yapılanma aktiviteleri doğası gereği yoğun malzeme akışı ve takip gerektirdiği için gerçekleştirilen aktiviteler, güvenlik sorunları, özellikle yağmur sezonunda çok daha zorlaşan ulaşılabilirlik, su, kanalizasyon altyapısının olmaması ve elektrik altyapısının büyük ölçüde zarar görmesi sebebi ile ağır lojistik şartlar altında gerçekleştirilmiştir.

Öte yandan, proje sonlarına doğru gelen talep üzere Banda Aceh şehrinin birkaç kilometre dışında yer alan Baitussalam Bölgesine bağlı Blang Kreung Köyü, proje çalışmalarına dahil edilmiş ve böylelikle proje aktiviteleri toplam 4 köyde devam etmiştir.

Konut Yapım Aktiviteleri

Jaya Bölgesi

Ev tipleri, proje ön çalışmaları sırasında bölge yönetimi ve halkı ile gerçekleştirilen görüşmeler sonucunda, bölgedeki şartlara uygun olarak ve ailelerin ev tipi ve malzemelerine tanıdıklığı sebebi ile proje sonrasında genişletip, bakımını gerçekleştirebileceği beton temel üzerine ahşap yapı ve ağır yağmurlara dayanaklı çinko çatı olarak belirlenmiştir.

Bölgede mülkiyet haklarını ve arazi durumunu gösteren tapu, harita kadastro ve benzeri herhangi bir kayıt olmadığı için inşaat aktivitelerine başlamadan önce köylerde tespit çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Öncelikle köy muhtarları ve oluşturulan köy yürütme komiteleri liderliğinde köy toplantıları düzenlenerek aile listeleri belirlenmiştir. Köylerin yerleşim eskizleri çizilerek bölge kaymakamı ve muhtarlara onaylatılmış, aileler ile başvuru formu ve arazi sahipliği üzerine beyanları doldurularak en az iki şahit eşliğinde arazileri belirlenmiştir. Herhangi bir karışıklığın önüne geçmek için her bir aile ev yapılacak arazisi üzerinde farklı açılardan fotoğraflanarak kayıt altında alınmıştır. Belirlenen aileler ve arazileri köy toplantılarda tartışmaya açılmış ve itiraz gelmemesi halinde ev inşası başlatılmıştır.

Ev inşaatları, birbirini takip eden küçük gruplar halinde başlatılmış ve böylelikle aileler bütün evlerin bitmesini beklemeden evlerine yerleşmiştir. Birçok aile, proje tasarı aşamasında umulduğu gibi, yerleşir yerleşmez evlerini genişletme çalışmalarına başlamıştır. Kimisi teras ekleyerek, kimisi ek odalar inşa ederek kimisi ise küçük köy kahvesi ekleyerek, kendilerine sunulan bu fırsattan yola çıkarak kendi imkanları ile yaşam alanlarını ve hayat şartlarını iyileştirme çabası içerisine girmiştir.

Blang Kreung Bölgesi

Aceh Eyaletinin tek ve en büyük devlet üniversitesi olan Syiah Kuala Üniversitesi de diğer birçok kurum gibi tsunami felaketinin sonucunda ağır zarar görmüş, yüzlerce personeli ve öğrencisi hayatını kaybetmiş ve yüzlercesi ise evsiz kalmıştır. Üniversite yönetimi bünyesinde bulunan tsunami mağduru hoca, idari personel ve işçileri desteklemek ve böylelikle öğrenim hayatının normalleşmesini hızlandırmak amacı ile konut talebinde bulunmuş ve bu talep gerek devlet gerek STK’lar tarafından makul görülerek çalışmalara başlanmıştır. Tsunami felaketi üzerinden bir sene geçmesine, lojistik şartları görece kolay olan bölgede eksiklerin tamamlanmasında sıkıntılar yaşanmış ve Syiah Kuala Üniversitesi mevcut çalışmalarının konut ihtiyacını karşılamaması sebebi ile Blang Kreung Köyünde ek konut desteği ve bütün köyün faydanalabileceği bir Musholla’nın yapılmasını talep etmiştir. Bunun üzerine Blang Kreung Köyü de aktivite alanı kapsamına alınmış ve atık su kanallarıyla beraber 37 nüve konut inşaatı gerçekleştirilmiştir. Banda Aceh şehir merkezine yakınlığı dolayısı ile ağırlıklı konut tipi betonarme olan bölgede, yerel şartlara uyum sağlanarak betonarme yapı üzerinde karar kılınmıştır.

Yeniden Yapılanma ve İyileştirme Aktiviteleri

Blang Kreung Bölgesi’nde Musholla İnşaatı

Aceh’de, Cami kadar büyük olmayan ve Cami kadar geniş kitlelere hitap etmeyen, köy ve mahalle gibi daha yerel bazlı olup belli ve sınırlı bir kitleye hizmet veren ibadet yerlerine Musholla denilmektedir. Musholla aynı zamanda Mescit anlamına da gelmektedir. Bu kapsamda yukarıda ifade edildiği üzere bir kaç kurumun konut inşa ettiği ve Vakfımızın da 37 konut ile katkıda bulunduğu Baitussalam Bölgesine bağlı Blang Kreung Köyü’nün ihtiyacını karşılanmak üzere yaklaşık 200 aileye hizmet verecek bir Musholla ve iki adet tuvaleti olan abdest alma yeri inşa edilmiştir. Musholla geleneksel dokuya uygun olarak yarı açık olarak tasarlanmıştır.

Jaya Bölgesi M.Rayeuk Köyünde Meunasah İnşaatı

Meunasah, Endonezya’nın diğer bölgelerinden farklı olarak Aceh’ye özel bir mekanı ifade etmektedir. Hem Musholla gibi cami’den daha küçük olan yerel bir ibadet yeri olarak kullanılmakta hem de idari amaçlı köy toplantılarının, dini veya sair çeşitli kutlamaların yapıldığı, çocuklara din derslerinin verildiği bir toplum merkezi işlevi görmektedir. Bu kapsamda konut aktivitelerinin de faydalanıcı köylerinden biri olan M.Rayeuk köyünün tsunami ile tamamen yıkılan Meunasah’sının yerine yeni bir Meunasah inşa edilmiştir.

Jaya Bölgesi Mukhan Köyünde Kadın ve Çocuk Merkezi İnşaatı

Mukhan köyünde, köy yürütme komitesi ve köy kadınları ile toplantılar gerçekleştirilerek ihtiyaç tespiti yapılmış ve çok kısıtlı imkanlara sahip köyde çocuk ve kadınlara yönelik sosyal aktivitelerin gerçekleştirilebileceği bir Kadın ve Çocuk Aktivite Merkezi inşa edilmesine karar verilmiştir. Merkezin tasarımına ve faaliyetlerinin belirlenmesinde köydeki kadınların katılımı sağlanmıştır.

Dikiş nakış, yemek ve benzeri kadınlara yönelik 3 aktivite odası ve çocuklara yönelik 2 aktivite odası bulunan Merkez inşa edilip donatılarak köydeki Aile Refahı ve Güçlendirmesi Organizasyonu temsilcilerine yürütülmek üzere teslim edilmiştir. Mukhan’a ek olarak en az 2 komşu köy de Merkez’in aktivitelerinden faydalanacaktır.

Jaya Bölgesi Mukhan Köyünde Kadınlar için Musholla

Yürütme komitesi ile yapılan toplantılar sonucunda sadece kadınların kullanımına yönelik bir Musholla bir ihtiyaç olarak tespit edilmiş, tasarımı gene kadınların katılımı ile gerçekleştirilerek inşa edilmiştir. Ayrıca Musholla’nın zeminini kaplayacak şekilde halı bağışında bulunulmuştur.

Jaya Bölgesi Alue Mie ve Mukhan Köylerinde Meunasah İnşaatı

Alue Mie ve Mukhan köyleri, Jaya bölgesinde bulunan diğer birçok köy gibi tsunami felaketi ile tamamen yıkıldığı için köy halkının ibadet edecek bir yeri bulunmadığı gibi köy toplantılarını yapacak bir yer de bulunmamaktaydı. Bu sebeple bu iki köye gerekli malzeme ve teknik destek sağlanarak toplum tarafından ahşap Meunasah’lar inşa edilmiştir. Daha öncede ifade edildiği gibi Meunasah Aceh köylerinde hem ibadet yapılan hem de idari toplantılar, çeşitli kutlamaların yapıldığı bir çeşit toplum merkezi işlevi görmektir.

Jaya Bölgesi Alue Mie, Mukhan ve M.Rayeuk Köylerine Mutfak Malzemesi Yardımı

Mukhan, Alue Mie ve M.Rayeuk köylerine gerekli araç gereçleri içeren köy mutfak setleri sağlanmıştır. Toplam 2866 parça olan araç gereçler, 360 kişi için servis ve pişirme imkanı sağlayacaktır. Bu araçlar, anlamlı günler, düğünler, büyük köy toplantılarında kullanılabileceği gibi Aile Refahı ve Güçlendirmesi Organizasyonu’nun bu köylerde bulunan temsilcilerinin düzenlediği mutfak eğitimlerinde kullanılabilecektir.Ayrıca ihtiyaç duyan aileler özel günlerinde geçici olarak kullanmak üzere mutfak malzemelerini ödünç alabilecektir.

Jaya Bölgesi Alue Mie Köyünde Sokak Aydınlatması

Tsunami felaketi öncesinde zaten sınırlı olan altyapının, felaket ile birlikte büyük ölçüde zarar görmesi Jaya bölgesindeki birçok köyün karanlığa gömülmesine sebep olmuş, bu da birçok güvenlik sorununu beraberinde getirmiştir. Geceleri tamamen karanlığa gömülen Alue Mie köyünde, 75 sokak lambası ve koruyucusu, 2000 m kablo ve 7,5 Kwa’lık bir jeneratör sağlanmıştır. Köylüler tarafından hazırlanan elektrik direkleri uygulanan teknik planlama desteği ile yerleştirilerek, köylüler ile işbirliği içerisinde sokakların aydınlatması sağlanmıştır.

Jaya Bölgesi Mukhan Köyüne Düğün Seti Bağışı

Aceh toplumu birçok alanda olduğu gibi evlilik seremonisinde de geleneklerini sürdürmektedir. Gelin ve damadın kıyafetleri, düğüne katılanları kabul ettikleri geleneksel Aceh motifleri ile süslenmiş taht ve bu kabul odasının dekorasyonu bir Aceh düğünün en ilginç ve renkli görüntülerini oluşturmaktadır. Evlenecek çiftin bulunduğu mahalle veya köyde ortak kullanıma yönelik bir düğün seti yoksa kiralanmakta ve yerel ekonomik şartlar içerinde oldukça yüksek olan bu kira bedeli ise yeni çiftlere oldukça maddi yük getirmektedir. Bu kapsamda, köylülerin talebi üzerine bir düğün seti alınarak Mukhan Köyüne bağışlanmıştır. Gerek Mukhan’lılar gerek komşu köyler Mukhan Kadın ve Çocuk Merkezi’nin kontrolünde düğün setini ihtiyaç duydukları zaman kullanabileceklerdir.

Jaya Bölgesi Köylerine Ramazan Yardımı

2005 senesinin Ramazan ayı sonunda 5 köyde toplam 550 aileye gıda paketi dağıtmıştır.Gıda paketleri, köylerden gelen talep üzerine, asgari gıda ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik yardım paketlerinden farklı olarak, geleneksel bayram ve tatlı kurabiyelerini yapmaya imkan verecek malzemelerden oluşturulmuştur. Her bir gıda paketi, 3 kilo şeker, 4 kilo buğday unu, 2 kilo pirinç unu, 360 gr mısır unu, 1 kilo nişasta, 1 kilo pudra şekeri, 150gr mısır gevreği, 12 paket jöle, 1 kilo margarin ve 2 kilo palmiye yağı içerecek şekilde düzenlenmiştir.

Öte yandan, Aceh’de Ramazan Bayramında dört bir taraftan gelen akrabaların katılımı ile gerçekleşen yemekli büyük toplanmalar için aile reisinin eve et ile gitmesi geleneğini yerini getirmek üzere Bayram’ın ilk gününün sabahı toplam 8 adet manda (adetlere uygun olarak) kesilerek köylere dağıtılmıştır.

Ayrıca bu köylerde akrabaların yanında yaşamakta olan 24 yetim çocuğa yeni kıyafetler ile oyuncaklar dağıtılmıştır.